Lurh tlangah Vavu Sanctuary
Jun 04, 2025

- Sangzuala Hmar


ZALEN : Mount Victoria Babax, Vavu (Mrs. Hume’s Pheasant), Chin Hills Wren Babbler leh Vanga (Blyth’s Tragopan) te hi India ram mai pawh ni lo, khawvel huap pawha sava vâng an ni a, Khawvel sava vâng siang lawina Mizoram chhimchhakah India leh Myanmar inrina kianga Phawngpui National Park-ah hmuh a ni a, thlate pawh lak an ni.


Heng sava, a bikin Mount Victoria Babax leh Chin Hills Wren Babbler te hi khawvel pumah Phawngpuiah leh Chin Hills, Myanmar-ah chauh an awm a, Vavu (Mrs. Hume’s Pheasant) leh Vanga (Blyth’s Tragopan) te pawh hi hmarchhak state thenkhatah bak chuan India ramah hmuh tur a awm tawh lo.


“Kan rama kan la neih, ram dang pawhin an neih ve lohte savate hi keini ai mahin ram dang mite hian an ngaisang a, a humhalh kawngah pawh keini ai mahin an tang zawk a, Mizote kan thangharh a, tan kan lak a ngai hle a ni,” tiin Conservation Mizoram hotute chuan an sawi. 


Ramngaw humhalh leh nungcha humhalh kawngah pawh Zokhaw lam Mizoram kan thangharh mek a, Conservation Mizoram leh Sailam khawtlang tangkawpte chuan sava sanctuary an siam a, an hlawhtling hle a, chumi dungzui chuan Farkawn khaw joint YMA chuan hma an la mek a, Conservation Mizoram nen tangkawpin Lurh tlang chu Vavu Sanctuary a din tumin hma an la a, sava no hruai hun a zawh veleh a mipui tlawh theiha hawn an tum a ni.


P. Lalparliana, secretary, Farkawn joint YMA chuan an hmalakna chungchang sawiin Mizoram state sava 'Vavu' hi an khaw kiang Lurh tlangah ramkalte'n an hmu fo nia sawiin, Mizoram hmun danga hmuh tur a van tawh avanga humhalh tumna rilru an neih thu a sawi.


"Keini lamin sava chanchin leh a humhalh dan kawng kan hre ve lem lova, mahse Conservation Mizoram hian kawnghmang te min kawhhmuh a, inzir chung zelin hma kan la a, vavu ala awm ngei tih anni hian rawn finfiahin vavu pasarih lai thla an la thei a, sava humhalh mai piah lamah sava ngainate'n kan khua an rawn tlawh a, khawtual mite tan eizawnna tur kawng a awm thei dawnin ka hria a, hma kan la ho ta a ni," tiin P. Lalparliana chuan a sawi. 


India rama Phawngpuiah chauh an la hmuh, Mount Victoria Babax hi January 14, 2022 khan Delhi birder Puja Sharma leh Andrew Spencer, digital media manager, Cornell Lab te chuan thla an la a, kum 25 hnua India rama hmuh leh vawi khatna a ni.


Heta tang hian birder, Mizoram mi ngeite pawhin an hmu ta zauh zauh a, Phawngpui Tlang tihminglartu pawimawh tak a ni chho ta a ni. 


Conservation Mizoram President Rochamliana chuan Mizorama kan sava neih mawi leh vang tak takte humhalh a tulthu sawiin Farkawn khaw mipuite nena Vavu Sanctuary hawn mai theiha an peih tawh thu a sawi a. “Camera trap-te kamin Lurh Tlangah hian vavu pasarih lai thla kan la a, Mrs. Hume’s Pheasant hian sava ngainatu (birder) tam tak India ram leh ram pawn lam atang pawhin a hip ngei ang, Lurh Tlang boruak leh Phawngpui hi a danglam lutuk loph avangin Phawngpui tlanga sava kan hmuhte pawh Lurh ah hian a awm ve thei,” tiin beiseina a neih thu a sawi.


Vavu hi kan state ang bawkin Manipur chuan an state bird ah an hmang ve tho a, India hmarchhak state-ah Manipur leh Nagaland ahte hmuh a ni a, India ram laili lamah chuan hmuh tur atam lo hle nia sawi a ni.


"India hmarchhak state Arunachal Pradesh-ah khuan khawtlang leh conservation pawl tangkawpin an siam Eaglenest Sanctuary an din a, a hlawhtling hle a, Vavu Sanctuary hi Farkawn mipuite nena tangkawpa din anih avangin a hlawhtling turah kan ngai," Dr. Lalawmawia, Conservation Mizoram general secretary chuan a sawi, ani hi Mizo zinga ornithologist kan neih chhun a ni. 


Phawngpui National Park leh a chhehvel, Mizoram leh Myanmar inri na lai hi Indo-Myanmar biodiversity zone tia sawi a ni a, sava vang mai bakah ramhnuai hausa tak, hnim leh thing chi hrang tamna a ni a, hei vang hian uluk taka humhalh a ngai zual hle niin Conservation Mizoram hotute hian an sawi. 


Phawngpui Tlanga sava awm ngei nia thlalak nena finfiah tawh Vavu - Mrs. Hume’s Pheasant, Mount Victoria Babax leh Blyth’s Tragopan te hi IUCN Res List-a awm niin ‘Vulnerable’ huanga dah an ni a, sava vang tawh tak humhalh ngai viau tihna a ni. 


Conservation Mizoram hian khawtlang mipuite thawhpuiin Sailam Bird Sanctuary kum 2016 khan an din tawh a, birdwatchers 20,000 chuangin an tlawh tawh a, 2017 atanga bird count (sava chhiarpui) an neih kalzel atanga alandanin sava chi 272 zet an awm a ni.


Pic : Conservation Mizoram ten Lurh tlanga Camera trap hmanga Vavu thla an lak

Latest News & Chhiar Hlawh