– Kapmawii

Committee Member

Mizoram Down Syndrome Association

Ka fapa Lalchamliana (Chamtea) hi dt 10/12/1998 khan Synod Hospital, Durtlang-ah a lo piang a, a piantirh hian kg 4 lai a rit niin a duhawm hle a ni. A pian tirh atang hian doctor ten down syndrome a nei tih min hrilh si lova, hlim takin naute pangngai pawmin kan pawm a. Mahse amah chu duhawm hle mahse a ring a tun har ta hle a, a thle leh nawk thin a, a taksa a nemin a zawi ngiai a, a mut ngaiin a a mu hle hle a, naute dang angin a inlet ve mai mai ngai lo. A hrawk a chak lovin hnute a hak awl bik hle bawk thin. Thla 3-4 vel a nihin Dr. T. Lalhmangaihi hnenah kan hruai ta tawp a, ngun takin min lo en sak a, a nihna diktak (Down syndrome) leh a dinhmun tur zawng zawngte min lo hrilh ta vek a, rilru a na in a beidawnthlak duh khawp mai. Mu chunga hnute pe lo tura min hrilh angin hnute pek chhung chu zanah pawh ka thu ngat ngat thin.

Tlang hrileng a kai hma em em, a chak lo in a thlan tui hian a lei bawrh bawrh thin a, a than chhohna kawngah pawh a rualpuite aiin kawng engkimah a khawtlai deuh zel a ni.

Spastic Society ten phai lama a mithiamte an chah chhuak a, Pu Ch. Chhunga kawtah kan va hruai ve a, anni chuan enkawl dan tur te min lo hrilh a, chutiang chuan kan theih angin kan enkawl ve ta a. Kum 3 a nihin a kal ve thei chauh a ni. A hmasawn dan chu muang deuh mahse kan theihtawpa kan enkawl ve avangin hma a sawn chho ve zel a ni.

Kum 5 a nihin a nau nen Sunday Sikul beginner Dept ah hming kan ziah tir ve a, a beng hi a chhet lova mahse tawngah harsatna a nei a, a rilru a chak lo bawk a ni. Beginner Dept ah chuan an zirtirtu te kaih­hruaina in inkhawmpuiah a tel ve nawk nawk a. Primary Dept a kai chhoh takah khan Naupang Khawmpui intihsiakna tur hla leh chang kha a zir ve lem lova. Inkhawmpui ni ah chuan tel ve a chak si a, kan kal ve a, chang a zir ve loh avang khan a thutna tur an lo zuah ve lova zirtirtu te chuan hawpui leh mai turin min lo tia. Mahse a haw duh si lova tlar hnung berah ka thut pui ta a. Ka rilru a na em em a, ka mittui a tla zawih zawih a, ka rilru in Pathian zarah kan dam anga nakum chuan chang zir naah I nau rualin I zir ve vek tawh ang a, inkhawmpui hunah pawh I thutna tur an siam ve mai ang ka ti rilru a.

A kum lehah chuan chang zirnaah chuan a kal kim vek a, rehearsal an neih ni pawhin ka lo en reng a, a sawi sual bik miah lova, chutia phur taka kan theih tawka, kawr thar nen, kan inbuatsaih ve lai chuan khawmpui hma (Inrinni) zanah an zirtirtu kan chhungkua min ngamtlak ve bertu chu kan inah a lo kal a, pehhel deuh siin intihsiak tur kan ni si a lo tel ve lo mai se tih thu hi a rawn sawi ta a. Kei chuan ‘Kumin chu a zirnaah a kal kim vek a, inenchhin ni pawhin a sawi thei ve vek a’ ka lo ti a,’Mahse endiktu ten an hrethiam ve dawn si lova’ tiin min chhang a. Ka rilru a na in a tap vawng vawng a ni.

A tukah khawmpui ni ah chuan eirawng ka bawl sawk sawk a, a u leh naute khawmpui kal tur a ngen ka hlauh avangin Durtlang lama leng chho turin ka chhuahpui ta a. Kan thenawm nu in min lo hmu a, 'Chamte khawmpui naah I tel ve dawn lo em ni?’ a lo ti a, ka rilru na lutuk chuan mittui tla chungin ‘Ka tel ve an phal lova’ ti rawh ka ti a. Vawiin thleng hian he thu hi chuan ka mittui a la ko chhuak a, sawi nawn fo pawh hi ka duh tawh lo a ni. Bus ah kan chuanga biakin hrang hrangah khawmpui thawm kan hre zel si a, thinlung a na in a va hrehawm tak em!! Tlaiah kan haw a, intihsiakna result an sawi a, pa 5 na an ni ta a.

Hetih hunlai hian rualbanlo chungchang inzirtirna leh in hrilhhriatna te a la beitham em em a, Kohhran ber pawh a bang chuang lo. Lal Isuan, he khawvela a len laia a ropui zia leh a thil tih theihna, a khawngaihna leh hmangaihna a lantirna Bible a kan hmuh leh hriat te chu heng, mitdel, kebai, zeng,(rualbanlo) a tih dam thu hi a ni. Kan rin leh innghahna ber kan Pathianin heti taka a ngaih pawimawh rualbanlo te hi keini Pathian ringtu intite hian kan va ngaihthahin kan va hmangaih lo si em. Kan rin Pathian duhzawng a nih hi a rinawm loh hle a ni.

Chamtea chu a lo lian ve zel a, a rualpui ten ball an pet te hian tel ve chaka an bula a va din ve te hian ‘Nang chu lo tel ve suh’ an lo ti zel a. Naupang pakhat phei chuan ‘Mi a khawi fin’ min tih sak a, naupang ka a khatiang thu a chhuak te kha a makin a seilenna chhungkua in rualbanlo an hmuh leh endan kha naupangah khan a lang chiang hle in ka hria.

Thil tam tak kan rilru natna sawi zawh sen rual loh awm mah se, Pathian awmpuina zarah a lo thanglian ve zelin, chhungkaw ti hlim tu ber, inlengte lo chiau­au a, khualchhawntu ber a ni a. Kohhran leh khawtlang, mipui leh mimir te pawh rualbanlo kan hmuh leh endan ah hma kan lo sawn ve zel a, an tih theih loh aiah an tih theih ve tur te dap chhuah puiin in kan zingah kan telh ve ta zel a, hei hian ama nunphungah pawh a tiphurin hmasawnna tam tak a neih theih phah a ni.

Mizoramah rualbanlo te zirna school Gilead Special School a lo awm a, a va lawm­awm em! Enkawl dan tur kan lo hriat ngai loh tam tak kha he school a a luh atangin kan lo hriat phah a, amah pawhin nasa takin hma a sawn phah hle a ni. A la tet deuh lai chuan kan hmuh loh zeuh lai hian pawn lamah a lo tlan chhuak a, kan zawng nasa thin hle. Eichawp dawr kan nei ve a, a lo len ve deuh hnu chuan dawrah hian a tangkai em em a, dala bawlhhlawh awm te a lo thian fai a. Dal, chini, chana te a buk a, sarang dahna tur kan chhawp a, no a teh chi a teh a, char mai theihin a rem fel thlap thin a, ama tih turah hian a ngai vek thin a ni. In­chhungah pawh vawiin thlengin chhuat leh bangte a tifai a, a nawt thlap a, hmun a phiat a, thleng a sil fo bawk thin. A lo puitlin ve hnu hian ama thu in puitling tel lovin a leng chhuak ngai tawh lo a ni. Bal a ngai thei lova, nitin a inbual thin. A tleirawl lai khan meizial hi a lo zu ve a, a that loh zia te hrilh­in a lu chunga kut nghatin ka tawngtai a, vawiin thlengin a zu leh ngai tawh lo. Chamtea hi a zaidam em em a, a bula awm a nuam hle a ni.

Inkhawm hi a ngai pawimawh em em a, a dam phawt chuan a thulh duh thin lo a. KTP ah thahnem ngai takin a inkhawm thin a. Hla zir naah hla copy semtu leh thingpui hmeh chhang semtu a ni thin. A thian rual­pui deuh ten nupui/pasal an neih tak hnu hian a tel tam ta vak lo. KTP ten Bible chhiar chhuak lawmman an pek thin pawh kum 5 lai a dawng ve tawh a ni.

Kan fapa neih chhun a ni a. Kan phak ang tawkin thuamhnaw te kan ngaihtuah sak thin rualbanlo an nih vanga tawp leh ti hnuang a awmtir hi kan duh lo, amah pawh a in vawng fai thei hle. Zirtira kaihhruai chuan an lo thiam ve thei zel a, chu avangin down syndrome fa pawm ve dang­te pawhin khawngaiha engkim tihsak loh hian a hma hun tur thlir chungin hma­ngaiha a tih theih leh tih thiamte dawhthei taka zirtira kaihruai theuh turin ka ngen che u a ni.

A naupan lai hunah rilru natna mite hmuh danah tawk fo mah ila, tunah chuan khawtlang leh kohhranah pawh a tlangnel tawhin, kaihhruai dan pawh an thiam em em a, a phak ang tawkah an telh ve zel thin tawh a ni. Khawtlang leh Kohhran te pawh rualbanlo enkawl leh kaihhruai kawng ah hma an zawn zel ang tih ka ring tlat a ni.