titi ZALEN : Treasury Square

Kum 75 vel kalta a, 'Wiscot-a Bangla Kawng' an tih, naupang te te kan nih laia an sawidan ka hriat reng kawng chu, kum 1966 March nikhat atanga MNF Party hotute'n Independent puang a, buaina namen lovin a zui tak avangin leh hetih hun laia Aijal Dawrpui Bazar leh Khatla Bazar leh Thakthing Bazar te chu a kan fai tak avangin helai Treasury Square huamchhunga kawng, kawngchung leh kawnghnuai inkalpawhna lai hi Sa zawrhna'n mi thenkhatin an han hmang a. Hun lokal zelah thlairah leh thlai hnah zawrh nan an hmang ta zel a. Helai hmunah hian buai zual lai khan sa zuarte pawh an lo in sat tawh a ni.
Tichuan hun a lokal zel a, he lai kawng hi thlaihnah leh sa, Arsa, Sangha, Bawngsa, Vawksa leh Uisa chenin zawrh a ni ta nghe nghe a. Chu bakah chuan thlai chi leh thei, Apple, Serthlum te bakah hmanraw chi hrang hrang - Chem, Tuthlawh leh Thirtiang chenin zawrh a ni a. Heng kan han sawi tak tualchher hmanrua bakah hian ramdang siam leh India ram siam, Lungtat, Thingzaina chem (Hand Shaw), Plier size hrang hrang, Chemte, Tuboh, Chheni, Suahdur, Hackshaw blade etc. te an zuar bawk. Vanduaithlak takin helai dawr hmun hi a kan tak avang khan Aizawl Municipal Corporation (AMC) chuan thenfai tumin an AMC building sak tharah, hemi hmun atanga pen sawm vel lek kawngpui thlang lamah suanthlak a ni ta a. Amaherawhchu hemi kawng 'Wiscot-a Bangla Kawng' an lo tih thin chu tun thlengin thenfai lohin a la awm thung a ni.
Kan sawi tum ber Treasury Square hming putu ber 'Treasury In' chu tunlai hian thiah a ni mek a. Ka han sawi tak angin he Treasury Building hi Aizawl Fort-a In sak zingah pawh a senior lam niin kum 1900 hma lama sak a ni a, Grandville Henry Loch, IA leh a hote Surmah Valley Military Police, kum 1917 hnulama 1st Lushai Hills Battalion Assam Rifles ni ta te In sak zingami a ni. Vawiina he In thiattute hian hun hmasa lam mistiri te kut hnu hi zirchian a entawn ni thei se a duhawm hle a ni.
Aijal Fort min lo dinsaktu British Officer te khan mumal taka survey an neih hnuah Aijal Fort kha din a ni tih District Council rorelna leh Union Territory rorelna in an khawih chingpen hma kha chuan a hmun leh ram kha fel takin Missionary chhuak hmasa te nen pawh inpawh takin hma an la niin a hriat a, Zofate kan vanneihna tak pawh a ni awm e. Amaherawhchu state kan han nei a, India kulhpuiah kan lut a, sap hoina Aizawl khawpui min din sak a, hma an lo lak dante ngaihtuah a, han zirchian a, lawm hle tur kan nih lai a, Bul min lo tan sakna tun dinhmun atanga kan suangtuah let chuan English ho khan mi lo hmangaih hle tih loh theih lohin hmun hma min lo buatsaih sak kha a hlu hle.
Chung an hnuhma a langsar leh vawiin thlenga kan la chhawr leh kan chhawr zui zel theih tura Tuikhuah min lo siamsak te, Tuikhur leh Tuichhunchhuah min lo siamsak te, Damdawi In leh khawpui chhung kawng min lo sialsak te, a bik takin tunah hmuh theihin awm tawh lo mah se, Khatla Veng kawng chuanchung phei sikul kawn thlenga min lo sialsak leh 'Lungremsei' tuna BSNL Building awmna atanga Nk. Sabinga lung bul thlenga Lungrem tha tak leh kawngpui laia lung an remphei te kha (an lung hman nalh taka chher an remkhawm, UT sawrkar hmasa in a nuaibo ta mai pawh a) him taka la dah ni se a hlu ngawt ang. Tin, heng Lungremsei thlanglam dung tluana Tlaizawng par te kha a bo zo ta. Hei bakah hian Thakthing leh Kulikawn inkar khamphei min sialsak leh bawk a ni. Kulikawn atanga Saikhamkawn, Ngaizel phei te pawh Surmah Valley Military Police te sial vek a ni.
Kan sawrkar neih te hian thil hlu leh tha leh tlo kan hma mi ten an an lo siam hi enkawl zui a, an hlutna zir chian hi ching se la a duhawm hle. Aijal Treasury Building hi an thiat tan leh ta chu a ni a, Lungremsei an sawisak anga sawrkar lam /mipui lam chan ve tur awm lova sawithiat mai a tawp lovin, a sawithiatna leh a material man tur hi vawiina rate dinglai atanga chhutin sawrkar hian a sen ral tur leh material man hi hmuh let tur a nei tur niawm takah hian engnge kan tih tak mipui ten an hriat ve a va tha em!!
Lungremsei kan sawisak ang kha chuan kalpui ni lo se a va duhawm em.