A thu ber chu a ziaktu

Thawnthu ziaktu chuan thawnthu a ziah hmain engkim mai chu rem takin a rem hmasa vek phawt a; engkim a duan fel hnuah thawnthu a ziak thìn. A kawlawm leh a ziak loh puan emaw, a kháwl thluak nei emaw a inchhawp hma hauhin, boruaka a in sáng sakah thawnthu a ziak fel diam tawh thìn, tihna a nih chu. A thawnthu phuahah chuan a lal ber a, thu a nei a, a thu thuin engkim a thleng—ni e, a thu êm êm a ni, thawnthu ziaktu chu.

Thawnthu ziaktu chuan a thawnthu ziahah chuan a changtu tùr mi chi hrang hrang a din thìn. A then chu an naupan lai atangin a lantír tan a; a then puitling sain. Nula ni sa an awm a; tlangvál sa pawh an awm—nuthlawi leh pathlawi thlengin! Mi rethei leh mi hausa an awm zaa, an zaa awmtírtu chu thawnthu ziaktu a ni. Mi rethei leh mi hausa mai ni lo, mi fel leh mi hawihháwm tak tak kat nak nak kára mi fel lo leh mi sual tawrawt tak takte chu, a thawnthu ti ngaihnawm tùrin thawnthu phuahtu chuan an chanpual tùr a ziahsak ve bawk thìn a.

Thawnthu ziaktu chuan a thawnthuah chuan lemchan tual a din ang; chu tual chu lemchangtute khawvêl a ni. Chuta lemchangtute chuan hmaikáwr pahnih vuahin lem an chang fo a; an nihna piah lama lan that tum an awm fo a; mahni nihna thupa hmai thingháwng vuah chawp lah hriat hran harsa khawpa tam an thelh sup bawk. A cháng chuan thawnthu ziaktu chuan mak a ti fo—thawnthu lehzêla lem han chan lehzêl mai chu!

Thawnhu ziaktu thawnthuah chuan, a chan tha changate paw’n chan tha an chang reng ngai bîk lo a, tlûk leh tlâk an hrât ve tho a. A tàwpa chan tha chang tùr ang lo maia beidawnga indawm kun ngawih ngawih cháng te pawh an nei ve. Han bei leh hräm lo se la chuan, a tlu hlen mai ang … a chan tùr a chang malék ang maw aw … tih vawng vawng tùr khawpa zawr hnêp chang te pawh an nei ve thìn. Mahse, zawr renga awm chu hnehtu awm dàn tùr a ni lo tih thawnthu ziaktu chuan a hre reng a; harsatna ruam atangin, harsa takin a kai chhuak leh thìn.

Khuarèl nèna inhnè—thawnthu ziaktu

Thawnthu ziaktu chuan, thawnthu pangngai a ziahah chuan, sik leh sa leh khuarèl inrèl dàn, fel taka duan sa vek chu a zàwm ve mai thìn. Thlasik hun a thlentírin, thlasik rim a namtír chék chék thiam a; fùr khawhnáwng meuh pawh màwina a neihtír thiam bawk thìn. |hál laia thereng hräm pawh, a tak ai maha ngaihnawma siam theitu chu amah thawnthu ziaktu chu a ni a; chü thál khawro rep huna ni sá meuh pawh, khawhar ngawih ngawih leh lung ti léng vawng vawng thei khawpa sattír vawl vawl thiam a ni.

A hun loah thlà a siktír ngai lo a, a hun loah thlà a bialtír ngai hek lo. A thawnthuah chuan nipui laia Tlaizawng a pàr ngawt a rem lo ang a; favàng khaw nawm hun laiin ruah thimpui a sùr thei hek lo ang. A chhan chu, thawnthu ziaktu leh khuarèl leh a màwinate chu, a hrana kal thei an ni lo a, rem taka inhne reng an nih vàng a ni.

Thawnthu ziaktu mamawh—zalènna leh “reh ri”

Thawnthu ziaktu chuan nun zalèn a mamawh a; a vei leh a lung lèn bertu chu a thawnthu a nih loh chuan a thil ziah chuan khaw ëng a hmu ve hlauh a nih paw’n tu khaw-kha hriat a hlawh zui lo ang! Rilrua vei dang leh ngaimawh—rilru kam tlattu thil dang a nei a nih chuan, a kut a chàwl dêr thei. Chûng laka a zalènna hmunah chauh chuan a ni, thawnthu a piantír theih thin ni.

A kaw chhúnga thu rûk awm reng puan chhuah châka tui häl thìn thawnthu ziaktu chuan “reh ri” ngaihthlâk a mamawh thìn. Chü “reh ri” chu benga hriat theih piah lama a chhúng rila thu sawi thìntu a ni. A ngawihtír emaw, ti ngawitu a awm tikah a thawnthu chuan tàwp ní a hmu ang. A thinlung chhúng rila tur ut uttu —“reh ri” chuan a kiansan ang tih mawlh hlau rawh se!

Chu “reh rî” chu hmun reh vawng vawnga hriat theih chauh a ni lo. Mipui zi huai huai zíngah leh bengchheng nuai nuai kárah pawh a hriat theih thìn. Mita a hmuh leh benga a hriatten, thawnthu ziak lo thei loa a hrin hun tikah thawnthu ziaktu chuan, “Mi hausa ka va ni êm!” a inti thiam chauh thìn. Thawnthu ziaktu mamawh ber chu, sum leh pai ni loin, a thinlung chhúnga turtu—“reh ri” thu sawi ngaihthla thei tùra “hriatna beng neih” a ni zâwk.

Tih luihna te, nawr luihna te, sum leh pai ûm vàngtea thawnthu ziaktu chu, a ziah chhanah a chëng ngai lo ang! “Vàng” emaw, “chhan” emaw awm vànga thawnthu ziaktu thawnthu ziah chuan nunna a nei ngai lo ang! 

A tak leh thawnthu

A nuna thawnthu ziaktu duh thu sàm chu, a thawnthua a changtupa duh thu sàm a ni ve ngawt thei lo a; a tak taka a duh loh ber pawh a thawnthuah chuan a ban a ngai fo a, a hnâwl hnu pawh a chhar a ngai leh fo. A tak taka a hmel tha tih záwng leh a làwm záwng zawng zawngte pawh thup luih an ngai thìn a; a tak taka a tìtì tui ber meuh pawh, a sèp loh ngam a tül thìn. Thawnthu ziaktu thawnthua a changtupa nihna chu, a taka a ziaktupa nihna a ni ngai si lo a.

Mi ä chuan thawnthu ziaktu nihna chu a thawnthua mi kha emaw a ti fo a; a thawnthu thenkhat avàngin a ziaktu chu a ngai lêrh a, a chángin a ngai fel vêl mai mai thìn. Suangtuahna leh mitthla hmang thiam thawnthu ziaktu chu a thawnthua a chèn rualin a nihna dik tak erawh thup a tum ve hräm hräm thìn.

Chutih rual chuan, thawnthu ziaktu chuan a nihna leh a vei záwng chu a thawnthuah a pho chhuak ve bawk thìn. A thawnthu tluka inhrîk thlâkna hmanraw remcháng leh thil ti thei a neih miau loh avàngin a thawnthua a changtute hmanga inhrîk thlâka àn chiam pawh a chíng ve cháwk. A nihna zawng zawng erawh thup chin a nei thìn.

Fam chan hmaa thi thìn—thawnthu ziaktu

Thawnthu ziaktu chuan a thawnthu ziah chu, chhiartute chhiar tùra a tlángphal ngam a nih chuan, a thawnthu ziah tawhah thu neihna a nei tawh lo a, lal a nihna a kintír ngam tihna a ni ang. A thawnthu chu mi dang—chhiartute tä a ni tawh a; amah a ziaktu chu a thi fel vek tawh a; fam a lawi hma hauhin mitthi a ni tawh tihna a ni! A thawnthu chhiartute ngaih dànah sawi theih eng mah a nei tawh lo a, a thawnthu chu a chhiartute tä a nih tawh miau avàngin an hnênah thu neihna a pe tawh, tihna a nih chu.

Sap tawnga “Death of the Author” an tih hi a nihnaa a pawm ngam a ngai—fam chan hmaa thih lâwkna chu. 

Thawnthu tàwpa la tàwp ve lo chu!

Thawnthu ziaktu chuan thawnthu tàwpna a siamah thawnthu a ti tàwp vek lo fo. Thawnthu ziaktu thenkhat phei chuan, an thawnthu tàwpa thawnthu intan chauh tùr ang ten thawnthu an ziak chhuak thiam thìn. Sâppui tawng bawka “open ending” ziak thiam hi mi namai an nei thei lo!

Zofate zínga hawnthu ziaktu ril, C |huamluaia te kha … a thawnthu, “Engtin Awm Ta Zêl Ang Maw…?” ti riltu chu a thawnthu thupuia a hman chiah hi a ni! Thawnthu chhiartute chu a tàwpa Alana leh Jema te awm zêl dàn tùr min ngaihtuah zuitír vawng vawng a; a thawnthu chu tàwp tawh mah se, chhiartu thinlungah erawh a la intan dáwn chauh si a!

Mizo thawnthua ropui leh lunglènthlâk ka tih berte zínga mi, C |huamluaia kut chhuak tho, “Sialton Official”-ah te khán, a thawnthu ziaktu chauhina a hriat tùr, Dorothy nèna an inkára “thil” awm tlat kha a phúm ru tlat a. Sawi fiah kher a ngai tlat lo. Chutiangin, thawnthu lung ti léng báng lo, Zara ziah, “Kan Thirsakawr”-ah te pawh, Pârtei kha khawsikpui avàngin a â tak tak em? Vanlala bialnu Ruati an vùi liam hnu lawk khán, engati nge khatiang khán Pârtei kha a rawn tawng chhuahtír leh si? A â kha, a rawn harh leh tawh tihna em ni ang? A chhànna chu, a ziaktuin chhiartute chhàn atán a dah daih!

Tûnlai thawnthu ziaktu lär, Colleen Hoover te hian a “Verity” thawnthua Verity Crawford-i lehkhathawn ziah te kha a tak tak a ni em, tih a sawi chiang duh miah lo a. Rainbow Rowell-i paw’n, a novel “Eleanor & Park” tàwpnaah  khán, Park-a hnêna Eleanor-i postcard thawna thu mal pathum chuang kha, eng thu mal nge tih a sawi duh miah lo a nih kha. Kha thu mal pathum—a chhiartute min hriattír duh miah lohna kha, a thawnthu ti ngaihnawmtu leh ti hausatu a ni daih!

Hla hmanga thawnthu puan chhuahnaah te pawh, hêng “sawi  chhuah vek loh thawnthu” ang hi, a hla ti hausatu a ni zêl. The Eagles hla ropui “Hotel California” awmzia te pawh, vawiin thlengin a phuahtu Don Henley hian a la sawi chhuah duh miah loh hi! A phuahpuitu Glen Frey pawh kha la dam se, a sawi chhuak chuang lo ang. A thlûk buaipuitu Don Felder pawh a ngawi reng.

Chutiangin, hla hlui “Down in the Willow Garden”—the Everly Brothers sak te; te Bobbie Gentry hla, “Ode to Billie Joe” te; Eminem-a “Stan” te; Freddy Mercury (Queen) “Bohemian Rhapsody” hlate hi, khawvêlin a awmzia dik tak hriat a châk reng!

Chawimawi a phu e

YouTube leh social media vàngin, suangtuahna rama chëng vang vanga mi ningkhäwng hre lo ang hiala let dêr thin thawnthu ziaktu chuan mi lawm a hlawh ngai lo a! “Aim in life” anga neiha hausak thûr thûr tum ve loa puanzàr phèna ziak melh melhtu chuan mi hriat a hlawh ngai hek lo. Mahse, hring nun hlim thla ziaktu hian chawimawi a phu a, fak hlawh tùr a ni e.

A kut chhuak, a suangtuahna far baw zawih zawih—hring nun hlim thla hriltu hi, chawimawiin awm ve teh se—a tum, a khelh leh a duh rëng vàng ni lon!