Hmarcha (chilli) leh chi (salt) ei tam hi enge a that lohna?
Zawhna: Ka pu, hmarcha (chilli) leh chi (salt) ei tam hi enge a that lohna? Chi ei tam chu a tha lo tih chu ka hria a, Hmarcha hi enge a pawi viauna chhan? Mukbang ti ho pawh hian an heh viau si a, nakin atan a pawi viau em? Mukbang ei lui mizo te hi an ei lui nasa thin si a, an tan ka rawn zawh sak nise. Chuan lawks, zu in mi hian tinge Hmarcha hi kan heh viau zel le? Sa kan duh bawk si. – Zobiakvela, Kawrthah
Chhanna: Chi (salt) hi a chemical ah chuan Sodium Chloride (NaCl) ani a. Sodium hian tui a hip a, kan taksa a kan lakluh tam lutuk chuan kan thisen zam ah sodium level hi a lo sang a, chu chuan tui a hip nasa a, thisen che vel (circulation) ah tui a lo tam ta a. Kan taksa peng hrang hranga thisen sem darhtu khawl ber kan lung (heart) chu a hna a lo tam ta a (increased load), chu chuan thisen sang (BP sang) a siam ta thin a ni.
Chu BP sang chuan kan lung hnathawh kha a ti harsa zual a, a lo rei chuan thisen zam bang a ti chhah a, kan organ hrang hrang (kal, thluak, thin, ril etc) a thisen supply a ti tlem a, chu chuan kal tha lo (kidney failure), thluak thisen zam puak emaw tawt vanga thisen dawng lo (stroke) te a lo thlen ta thin a ni. Hei bakah hian sodium tam lutuk chuan kal lamah lungte pawh a siam duh zual bawk.
Mithiamte chuan ni khata kan sodium lakluh zat him chin hi 2000-2300 mg vel niin an sawi a. Thirfiante khat chi hian sodium 2300 mg vel a pai anga ngaih a ni. Chuta tang chuan kan chawhmeh siam a chi kan telh dan atangin kan chi lakluh zat a chhut theih mai awm e. Chuan, processed food an tih mai, frozen atanga siam te, restaurant a kan thil ei tam berah hian chi hi a tam tlangpui a. Chuvangin heng ang ei tur te hi ei tam loh a him. Chi kan hman pawh hi Low Sodium hmang thei ila a tha lehzual a ni.
Hmarcha bikah chuan a chemical content zinga mi Capsaicin hi chawkawng leh ril ti buai thei thil a ni a. Ei tam lutuk chuan pum na, kawthalo, pum thip leh pumpui acid irh let (acid reflux) te thlen duh a. Tin, Irritable Bowel Syndrome (IBS) te pawh a siam thei a ni. A tawka ei erawh chuan a pawina a awm hranpa lova. Bakah hmarcha te hi calorie leh thau an pai tlem a, Vitamin B6 leh C te an pai tam a, potassium, iron leh magnesium te pawh an pai tam a, kan ei in ah a tawka ei chuan a tha hle a ni.
Mukbang hi khawchhak lam tihdan kan lak a ni a, taksa tan a him lo hle. Vawilehkhata ei vak mai hi kan pumpui in a zo lova, rang takin kan thisen thlum a ti tam a, tih than phei chuan zunthlum neih hlen palh a awl hle niin an sawi. Kan ei in dan hrim hrim ah hian kan taksa mamawh tawk chauh ei thiam hi a pawimawh hle a. Kan chawhmeh tui tih zawng ei vak te hi kan taksa tan a tha lo fo.
Zu in miin hmarcha an heh bik tih lai tak erawhchu ka hre hran lova. Zu hian pumpui acid insiam a ti tam thin a, chuvang chuan hmarcha kha an pai dai thei bik deuh pawh ani mahna. Tin, zu sehhmeh atan hian thil thlum lam hi an ei meuh lova, thur leh al lam chi an ei tam zawk deuh zel. Chuvang tak chuan sodium lakluh pawh a tam phah ngei ang. Sa an duh bik em tih pawh ka hre hran lo; sa hi chu zu in lo pawhin an duh fo a, Sunday zinga sa hmeh lova awm thiam lo hi kan tam hle in a rinawm. Sa pawh hi ei chin tawk neih a pawimawh hle.